Το ξανθέλασμα εμφανίζεται ως κίτρινη-πορτοκαλί κηλίδα ή επίπεδης επιφάνειας προεξοχή στην επιφάνεια του δέρματος, το μέγεθος της οποίας κυμαίνεται από 2–30 χιλιοστά και εμφανίζει σαφή όρια. Όταν εμφανιστεί ξανθέλασμα ποτέ δεν εξαφανίζεται μόνο του, αντιθέτως οι αλλοιώσεις αυτές συνήθως μεγαλώνουν σε μέγεθος ή αριθμό.
Τα ξανθελάσματα δεν παρουσιάζουν φαγούρα ή πόνο. Συνήθως οι ασθενείς ενδιαφέρονται περισσότερο για την αισθητική αντιμετώπιση των ξανθελασμάτων.
Επειδή περίπου οι μισές περιπτώσεις σχετίζονται με υψηλά επίπεδα χοληστερόλης στο αίμα, η πρώτη κίνηση όταν εμφανιστούν είναι να ελέγξει κανείς την χοληστερόλη του.
Τα ξανθελάσματα είναι πιο συχνά στους μεσογειακούς και στους ασιατικούς λαούς. Αν και δεν προκαλούν πόνο, ούτε απειλούν την όραση, πολλοί επιλέγουν να τα αφαιρέσουν για αισθητικούς λόγους. Ωστόσο, στο περίπου 40% των περιπτώσεων, υποτροπιάζουν.
Ενώ τα ξανθελάσματα αφορούν άνδρες και γυναίκες, φαίνεται ότι οι γυναίκες εμφανίζουν ξανθελάσματα σε υψηλότερο ποσοστό.
Σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, όσοι αναπτύσσουν ξανθελάσματα διατρέχουν έως 12% υψηλότερο κίνδυνο να υποστούν έμφραγμα μέσα στην επόμενη 10ετία. Το ξανθέλασμα είναι καλύτερος δείκτης εμφράγματος και καρδιοπάθειας στις γυναίκες και σε όσους έχουν ηλικία κάτω των 55 ετών.
Η διαφορά μεταξύ των δύο φύλων αποδίδεται στο ότι οι γυναίκες ούτως ή άλλως διατρέχουν πριν την κλιμακτήριο μικρότερο κίνδυνο εμφράγματος απ’ ότι οι άντρες.