Keratoze actinice

Η Ακτινική Υπερκεράτωση (ΑΚ) είναι μια λεπιδώδης ή καλυπτόμενη με κρούστες βλάβη. Συνηθέστερα εμφανίζεται στο φαλακρό της κεφαλής, πρόσωπο, αυτιά, χείλη, στη ραχιαία επιφάνεια των χεριών  και στους βραχίονες, τους ώμους, το λαιμό και όποιες άλλες περιοχές του σώματος εκτίθενται συχνά στον ήλιο. Η αίσθηση που αφήνει είναι αυτή του γυαλόχαρτου και αναφέρεται συχνότερα ως «υπερκερατώσεις» διότι σπάνια υπάρχει μόνο μία . Η αθροιστική, χρόνια έκθεση σε υπεριώδη ακτινοβολία που μπορεί να οφείλεται σε εξωτερική εργασία ή υπαίθριες ασχολίες σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης AK και ακανθοκυτταρικού καρκινώματος (SCC) αλλά και οποιασδήποτε μορφής καρκίνου δέρματος.

Η Ακτινική Υπερκεράτωση θεωρείται προκαρκινικό στάδιο. Περίπου το 10% των βλαβών αυτών μπορεί να εξελιχθεί σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα (SCC), παρόλο που στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι καλοήθεις. Οι άνθρωποι που θα εμφανίσουν ΑΚ, θα συνεχίζουν να εμφανίζουν σε όλη τους τη ζωή! Γι αυτόν ακριβώς το λόγο επιβάλλεται η έγκαιρη θεραπεία τους από τον  Δερματολόγο.

• Οι άνθρωποι με ανοιχτόχρωμο δέρμα και με ξανθά ή κόκκινα μαλλιά
• Άνθρωποι που εκτίθενται περισσότερο στην ηλιακή ακτινοβολία λόγω εργασιών ή εξωτερικών δραστηριοτήτων (σπορ)
• Άνθρωποι με εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα λόγω παθολογικού αιτίου ή κατανάλωσης κάποιων φαρμακευτικών ουσιών
• Άνθρωποι στο Βόρειο Ημισφαίριο άνω των 40 ετών

*Οι Αφροαμερικανοί , οι Ισπανοί, οι Ασιάτες και γενικά οι άνθρωποι με σκουρότερο δέρμα δεν είναι τόσο επιρρεπείς όσο οι Καυκάσιοι.

Οι ΑΚ μπορεί να εμφανιστούν παροδικά και να εξαφανιστούν. Επανεμφανίζονται σε λίγες εβδομάδες, ιδίως όταν εκτιθέμεθα στην ηλιακή ακτινοβολία χωρίς αντηλιακή προστασία. Οι περισσότεροι άνθρωποι με ΑΚ δεν έχουν συμπτώματα, απλώς παρατηρούν κάποιες αλλαγές στο δέρμα τους, όπως για παράδειγμα:

• Τραχεία αίσθηση στο δέρμα χωρίς πάντοτε να είναι οπτικά διακριτή
• Τραχεία αίσθηση σε κάποιο δερματικό εξόγκωμα, επίπονο όταν τρίβεται
• Κνησμός ή αίσθημα καύσου
• Μόνιμα ξηρά χείλη

Δικλοφενάκη (Diclofenac sodium gel): Πρόκειται για ένα μη λιπαρό gel που εφαρμόζεται τοπικά στις ΑΚ του δέρματος 2 φορές την ημέρα για 2-3 μήνες. Η αντηλιακή προστασία είναι επιβεβλημένη καθόλη τη διάρκεια της θεραπείας.

Ιμικουϊμόδη (Imiquimod cream): Η κρέμα αυτή διεγείρει το ανοσοποιητικό μας σύστημα παράγοντας ιντερφερόνη, η οποία καταστρέφει τα καρκινικά και προκαρκινικά κύτταρα. Οδηγίες για την εφαρμογή της λαμβάνονται από τον Δερματολόγο, καθώς η θεραπεία με ιμικουϊμόδη εξατομικεύεται. Πάντως εφαρμόζεται για αρκετές εβδομάδες και κατά τη θεραπεία ενδέχεται να παρατηρηθεί ερυθρότητα.

Ingenol mebutate gel: Πρόκειται για χημειοθεραπευτικό gel που διεγείρει ταυτόχρονα το ανοσποιητικό σύστημα. Εφαρμόζεται για 3 συνεχόμενες ημέρες. Προκαλεί αιφνίδια ερυθρότητα και πρήξιμο στις υπό θεραπεία βλάβες.

Μethyl aminolevulinate cream (MAL): Η κρέμα αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί με δύο τρόπους: Ο ένας είναι με τη χρήση φυσικού φωτός (φωτός ημέρας). Μετά από την τοπική της εφαρμογή και τη 2ωρη έκθεση στο φως της ημέρας, η κρέμα μαζί με το οξυγόνο δημιουργούν ένα σταθερό φωτο-τοξικό αποτέλεσμα στις υπο βλάβη περιοχές. Αυτή η φωτοδυναμική θεραπεία με φυσικό φως είναι εφικτή όλη τη διάρκεια του χρόνου στην νότια Ευρώπη, όπου το φως είναι επαρκές για πολλές ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας και πολύ λιγότερη η συννεφιά και ο βροχερός καιρός. Ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί η συγκεκριμένη κρέμα είναι μέσω φωτοδυναμικής θεραπείας με τη χρήση ερυθρού φωτός λάμπας (βλ. παρακάτω θεραπευτικές διαδικασίες). Στην περίπτωση αυτή η τεχνητή πηγή φωτός υποκαθιστά το φως της ημέρας και η κρέμα λειτουργεί ακριβώς με τον ίδιο τρόπο. Η κλινική αποτελεσματικότητα των δύο μεθόδων είναι παρόμοια.

Κρυοθεραπεία: Η Δερματολόγος με τη βοήθεια ειδικής συσκευής ψύχει τις ΑΚ με υγρό άζωτο. Οι βλάβες σταδιακά συρρικνώνονται ή εμφανίζουν κρούστα και πέφτουν. Πρόκειται για μια απλή σχετικά διαδικασία που σε μερικούς ανθρώπους ενδέχεται να αφήσει πιθανότατα μόνιμες άχρωμες κηλίδες.

Χημική απολέπιση: Πρόκειται για χημικό peeling που όμως εφαρμόζεται από τον Δερματολόγο. Ουσιαστικά καταστρέφει τις πρώτες στοιβάδες της επιδερμίδας. Το δέρμα ερεθίζεται και φλεγμαίνει, αλλά όταν η φλεγμονή παρέλθει, το δέρμα ξαναδημιουργείται υγιές.

Χειρουργική αφαίρεση (laser): Όπως περίπου συμβαίνει και στη χημική απολέπιση το laser καταστρέφει τις πρώτες στοιβάδες της επιδερμίδας. Ερεθισμός και φλεγμονή δημιουργούνται και σ αυτή την περίπτωση, ενδείκνυται όμως για ΑΚ σε στενές και μικρές περιοχές, όπου το laser μπορεί να στοχεύσει καλύτερα στη βλάβη.

Φωτοδυναμική θεραπεία: Στη διαδικασία αυτή χρησιμοποιούνται μόνο λάμπες εξοπλισμένες με τα απαραίτητα φίλτρα ή/και κάτοπτρα αντανάκλασης προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν την έκθεση στη θερμότητα, το κυανό φως και την υπεριώδη ακτινοβολία (UV). Είναι σημαντικό να διασφαλιστεί ότι χορηγείται η σωστή δόση φωτός. Για τη χρήση της λάμπας είναι απαραίτητη η εφαρμογή μιας κρέμας (βλ. παραπάνω Μethyl aminolevulinate cream) που ενεργοποιείται από το ερυθρό φως της λάμπας με στόχο τον θάνατο των δερματικών κυττάρων στην περιοχή της βλάβης και μόνο.